Đối với không ít tỉnh bạn có bề dày và nhiều kinh nghiệm làm du lịch, bên cạnh hệ thống những di sản tự nhiên, di tích văn hóa, lịch sử, các khu chợ thương mại luôn là một điểm đến hấp dẫn du khách. Bởi chợ không chỉ đơn thuần là nơi giao thương buôn bán những đặc sản hấp dẫn của chính địa phương đó, mà còn là địa chỉ để khách du lịch khám phá, tìm hiểu nét đẹp văn hóa, phong tục tập quán bản địa.
Một nhà nghiên cứu văn hóa đã không ngần ngại khẳng định rằng, muốn hiểu biết về bất kỳ vùng đất nào, việc làm đầu tiên là hãy đến thẳng chợ. Biết là vậy và dù thời gian trở lại đây, tỉnh ta đã có nhiều đổi mới tích cực với hệ thống chợ trên địa bàn để bắt kịp xu thế này, nhưng để chợ thực sự trở thành điểm nhấn trên bản đồ du lịch vẫn không phải là việc dễ dàng.
Chị Nguyễn Thị Mai (Đồng Phú, TP.Đồng Hới) đã đón tiếp không ít bạn bè, người thân từ các tỉnh khác về chơi. Sau thời gian thăm quan các cảnh đẹp, di tích nổi tiếng của Quảng Bình, việc làm thường xuyên của chị là đưa người quen đến chợ Đồng Hới để mua các đặc sản về làm quà. Chị Mai chia sẻ, hầu hết bạn bè, người thân đều rất ấn tượng, thích thú với nguồn hải sản tươi rói, phong phú và các loại hàng khô chất lượng cao của chợ.
Tuy nhiên, điều lăn tăn của chị và không ít khách du lịch là trong khi hàng khô, như: mực khô, tôm khô, cá khô, khoai deo… đều có niêm yết giá, khiến khách hàng rất yên tâm, thì các loại hải sản tươi sống lại có giá tùy thuộc vào tiểu thương.
Do đó, vẫn còn tình trạng hô giá cao, cân trọng lượng chưa đúng hoặc có thái độ chưa phù hợp với khách du lịch. Mặt khác, theo cảm nhận riêng của chị Tuyên, không chỉ riêng ở chợ Đồng Hới, mà ở nhiều chợ khác trên địa bàn tỉnh ta, các sản phẩm đặc trưng mang dấu ấn Quảng Bình vẫn còn quá ít ỏi. Ngay cả đối với những mặt hàng đặc trưng nhất cho văn hóa ẩm thực tỉnh nhà, như: nước mắm, ruốc…, ở nhiều gian hàng vẫn còn để lẫn với các sản phẩm từ những tỉnh bạn khác. Đó là chưa kể đến đồ lưu niệm du lịch thì rất nghèo nàn, thậm chí hầu như rất khó tìm, trong khi hàng Trung Quốc lại không hề thiếu.
Theo ông Nguyễn Thái Sơn, Phó Trưởng ban quản lý chợ TP.Đồng Hới, xác định chợ luôn là một điểm đến không thể thiếu trong hành trình của du khách, thời gian qua, bộ mặt của các khu chợ trên địa bàn thành phố đã được tích cực nâng cấp, sửa chữa.
Mới đây, chợ Đồng Hới được đầu tư xây thêm đình chợ, mở rộng khu giữ xe, xây mới nhà điều hành; chợ Cộn được xây mới; nhiều chợ cấp xã cũng đang được xây dựng lại hoặc nâng cấp theo tiêu chí nông thôn mới. Sắp tới, chợ Nam Lý sẽ được đầu tư hệ thống thoát nước đạt tiêu chuẩn. Bên cạnh đổi mới cơ sở vật chất, hạ tầng, đội ngũ nhân viên giữ gìn an ninh trật tự, bảo vệ, thực hiện phòng cháy chữa cháy, vệ sinh môi trường cũng được kiện toàn và tăng cường.
Riêng đội ngũ này ở chợ trung tâm Đồng Hới đã lên đến gần 20 người, hoạt động 24h/24h. Đội Quản lý các chợ trên địa bàn cũng tích cực phối hợp với Sở Công thương để tuyên truyền, đốc thúc tiểu thương nghiêm túc thực hiện việc niêm yết giá cho các mặt hàng theo đúng quy định. Để hoàn thành công việc khó khăn này, lần đầu tiên các tổ tự quản ngành hàng đã được thành lập.
Bà Hoàng Thị Cúc, tổ trưởng tổ tự quản ngành hàng hải sản khô cho biết, với 21 thành viên, tổ tự quản tập hợp các chị em chuyên kinh doanh những mặt hàng hải sản, đặc sản khô, như: mực khô, tôm khô, cá khô, khoai deo… với mục đích chính là bảo đảm bán theo giá niêm yết, hàng hóa có xuất xứ rõ ràng, giữ gìn vệ sinh môi trường, an ninh trật tự, phòng chống cháy nổ. Hàng năm, tổ tự quản đều ký cam kết với Ban quản lý chợ về việc thực hiện theo đúng các nội dung trên.
Hiện tại, chợ Đồng Hới đã triển khai từ 13-14 tổ tự quản như thế này. Ông Đặng Vĩnh Liệu, Đội trưởng Đội quản lý chợ Đồng Hới khẳng định, từ khi có tổ tự quản, chị em tiểu thương có sự gắn kết, tăng cường trách nhiệm trong công việc và khách hàng, nhất là đối với khách du lịch, ngày càng bày tỏ sự hài lòng hơn. Tình trạng bán hàng không theo giá niêm yết, chặt chém, lôi kéo và có hành vi, thái độ chưa đúng chuẩn mực với khách hàng đều đã giảm hẳn.
Trong nỗ lực hướng tới đưa các chợ thành điểm đến du lịch hấp dẫn ở tỉnh ta, một trong những khó khăn lớn nhất có lẽ chính là việc đảm bảo giá ở mặt hàng hải sản. Thực tế cho thấy điểm nhấn níu chân khách du lịch của chợ Đồng Hới chính là lượng hải sản tươi sống, đa dạng, mùa nào thức nấy, nhưng giá cả vẫn chưa có được sự ổn định.
Ông Nguyễn Thái Sơn, Phó Trưởng ban quản lý chợ TP.Đồng Hới cho hay, riêng chỉ có mặt hàng hải sản tươi sống là không thể niêm yết giá, vì còn phải phụ thuộc vào nhiều yếu tố, như: thời tiết, tàu bè, tâm lý tiểu thương… Tổ tự quản ngành hàng hải sản tươi cũng không thành lập được do chị em tiểu thương đùn đẩy, không ai muốn làm tổ trưởng. Ban quản lý chợ TP.Đồng Hới chỉ có thể động viên chị em bán đúng giá, cân đúng trọng lượng cho khách, đảm bảo uy tính, chất lượng. Cái khó nữa là ở các chợ trên địa bàn Thành phố hiện vẫn chưa có cân đối chứng cho khách hàng.
Trước đây, tại chợ Đồng Hới đã có một cân đối chứng, nhưng sau khi hỏng hóc vẫn chưa có cân thay thế. Bên cạnh đó, một chợ du lịch đúng nghĩa phải bảo đảm hoạt động cả ngày lẫn đêm, đáp ứng nhu cầu của du khách.
Tuy nhiên, sau khi dự án chợ đêm Đồng Hới thử nghiệm không mang lại hiệu quả và không còn triển khai thì chợ Đồng Hới chỉ mở cửa đến khoảng 18h, riêng các quầy bán hoa quả kéo dài đến 21h. Đây là một thiệt thòi lớn không chỉ với khách du lịch mà còn với các tiểu thương kinh doanh. Mặt khác, một vấn đề vẫn chưa được các cơ quan chức năng quan tâm đó chính là thực hiện công tác đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ, kỹ năng phục vụ khách du lịch cho chị em tiểu thương các chợ.
Khi lượng khách du lịch đổ về Quảng Bình ngày càng đông, đặc biệt trong mùa du lịch, ngoài chất lượng, giá cả hàng hóa, thái độ và cung cách phục vụ của tiểu thương cũng đóng vai trò quan trọng. Bởi mỗi tiểu thương chính là cầu nối quảng bá du lịch hữu hiệu giữa du khách và người bản địa, đồng thời, là bộ mặt của văn hóa, văn minh địa phương.
Mai Nhân (Báo Quảng Bình)
