Quangbinhtoday – Theo sách “Quốc triều hương khoa lục” của Cao Đức Dục, trong 47 khoa thi Hương thời nhà Nguyễn, trong tổng số 260 sĩ tử đỗ cử nhân của tỉnh Quảng Bình thì phủ Quảng Ninh đã có 54 vị. Và, trong các kỳ thi Hội cũng dưới triều nhà Nguyễn, huyện Quảng Ninh có tới 10 vị đỗ tiến sĩ, phó bảng. Qua các thời kỳ, đã có biết bao con em Quảng Ninh vượt khó học lên, thành đạt trên mọi lĩnh vực, cống hiến, xây dựng và tham gia bảo vệ Tổ quốc trên mọi miền đất nước.
Sau ngày huyện Quảng Ninh được tái lập, dưới sự lãnh đạo của cấp ủy Đảng và chính quyền, sự nghiệp giáo dục trên địa bàn huyện ngày càng phát triển. Công tác khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập ở Quảng Ninh được triển khai ngày một hiệu quả. Đây chính là động lực động viên con em chăm học, tu dưỡng rèn luyện đạo đức, vươn lên học giỏi, động viên những gia đình dù vất vả, nghèo khó nhưng vẫn “thắt lưng buộc bụng” nuôi con học đến nơi đến chốn.
Ở thôn Trần Xá, xã Hàm Ninh ai cũng biết chị Nguyễn Thị Thanh, chồng mất từ khi 4 đứa con còn quá nhỏ, một mình chị “xoay” đủ mọi công việc từ vào rừng hái củi, đến nắng mưa tối mặt ngoài đồng, ai thuê gì làm đó; rồi đến mùa gặt chị lặn lội vào trong tỉnh Quảng Trị gặt thuê kiếm tiền… để nuôi các con ăn học và nuôi mẹ chồng già yếu. Biết mẹ đổ sức, gắng gượng nuôi con, các con chị ai cũng chăm chỉ “đèn sách”, và nay đã có nghề nghiệp, trưởng thành. Hai cháu Hoàng Quang Vinh và Hoàng Cẩm Vân ở thôn Phú Vinh xã Duy Ninh mồ côi cả cha lẫn mẹ từ tuổi ấu thơ, các cháu đã được ông bà ngoại bồng bế chăm nom, dạy bảo, nuôi ăn học.
Tuyên dương các trường có nhiều giáo viên và học sinh giỏi, học sinh năng khiếu đạt thành tích cao.
Vượt qua số phận, Hoàng Quang Vinh nay đang học tại Trường THPT Ninh Châu và Hoàng Cẩm Vân đang là học sinh Trường THCS Duy Ninh, trong nhiều năm học cả Vinh và Vân đều là học sinh giỏi. Tại bản Khe Ngang xã miền núi Trường Xuân, bà Hồ Thị Pan người dân tộc Vân Kiều có đời sống kinh tế còn nghèo khó nhưng đã động viên con học hành. Đến nay, trong 4 đứa con của bà thì 3 người đã tốt nghiệp đại học, 1 người tốt nghiệp trường trung cấp nghề, cả 4 con bà đều đã có việc làm ổn định.
Phải nói rằng, trên vùng đất Quảng Ninh này, ở làng xã nào cũng có nhiều tấm gương học sinh vượt qua khó khăn, vượt qua số phận, hàng ngày đến trường, đến lớp, sống trong tình thương yêu của bạn bè, thầy cô và cộng đồng xã hội để học, học giỏi. Chính những tấm gương sáng này đã góp phần quan trọng hạn chế rất nhiều tỷ lệ học sinh bỏ học và có nhiều học sinh bỏ học cũng đã trở lại trường.
Từ năm 2005 đến nay, trên địa bàn huyện Quảng Ninh đã có 3.327 học sinh thi đỗ các trường đại học. Từ năm 2000 đến nay, có 51 học sinh Quảng Ninh đạt giải học sinh giỏi cấp quốc gia. Trong đó, phải kể đến em Cao Văn Sơn, ở thôn Tiền xã Võ Ninh, năm 2003 học lớp 11 thi học sinh giỏi môn Vật Lý lớp 12 cấp quốc gia đạt giải ba; đến năm 2004, em giành giải nhất môn Vật Lý lớp 12 cấp quốc gia. Sau đó, em học tại Trường đại học quốc gia Hà Nội, nay là nghiên cứu sinh tại Hoa Kỳ. Tuy đang theo học nghiên cứu sinh, nhưng Cao Văn Sơn vẫn dành dụm một phần tiền học bổng gửi về quê ủng hộ quỹ khuyến học của thôn và thưởng 4 học sinh trong thôn năm 2012 thi đỗ đại học.
Ngoài ra, Cao Văn Sơn còn đầu tư tiền để mẹ xây dựng một tủ sách tại nhà (do chi hội khuyến học thôn quản lý) và tặng Chi hội Người cao tuổi thôn Tiền 5 triệu đồng mua bộ âmply phục vụ nhạc đám tang mỗi khi trong thôn có người qua đời. Năm 2010, em Nguyễn Tâm Việt, ở thôn Đắc Thắng xã Gia Ninh đoạt giải nhì Quốc gia môn Sinh học lớp 12. Năm học 2011- 2012, ba học sinh lớp 5 Trường TH số 1 Gia Ninh giành Huy chương vàng giải Toán qua mạng internet.
Toàn huyện có gần 29.400 lượt gia đình hiếu học. Làng nào cũng có những dòng họ hiếu học, gia tộc hiếu học. Từ buổi ban đầu, huyện Quảng Ninh có họ Hà ở thôn Vĩnh Tuy xã Vĩnh Ninh xây dựng mô hình dòng họ hiếu học; đến nay, toàn huyện có đến 226 dòng họ hiếu học và hàng trăm gia tộc hiếu học hoạt động có nền nếp, có chất lượng, hiệu quả, động viên con cháu học tập ngày càng tiến bộ. Tiêu biểu, có họ Nguyễn Đức ở thôn Trần Xá xã Hàm Ninh, họ Hà ở thôn Vĩnh Tuy và họ Lê Văn ở thôn Lệ Kỳ xã Vĩnh Ninh, họ Dương ở thôn Quảng Xá xã Tân Ninh, họ Lê Quang ở thôn Xuân Dục xã Xuân Ninh, họ Phan ở thôn Hà Thiệp xã Võ Ninh, họ Phạm Văn ở thôn Tân Định xã Hải Ninh… Gia tộc ông Đoàn Ngọc Xuất tiểu khu 7 thị trấn Quán Hàu, gia tộc ông Phạm Hải Đua thôn Trường An xã Gia Ninh, ông Lê Xuân Ất xóm 1 thôn Văn La xã Lương Ninh… Các dòng họ hiếu học đã xây dựng nguồn quỹ mỗi năm mỗi tăng trưởng, họ có quỹ ban đầu ít nhất cũng trên 8 triệu đồng.
Đặc biệt, dòng họ Nguyễn Đức ở thôn Trần Xá có nguồn quỹ trên 60 triệu đồng. Số quỹ này, dòng Họ gửi vào ngân hàng để lấy tiền lãi phát thưởng. Hàng năm, họ Nguyễn Đức chi từ 8 triệu đồng đến 10 triệu phát thưởng cho con cháu có thành tích cao trong học tập và những cháu có hoàn cảnh kinh tế khó khăn vươn lên học giỏi. Ở xã Hiền Ninh, trước khi qua đời, cụ ông Trần Xuân Quế, một thương binh nặng, di chúc lại cho con cái trích một phần tiền (10 triệu đồng) bà con phúng viếng khi cụ qua đời để tặng Hội khuyến học xã làm quỹ khuyến học thưởng cho các cháu học sinh.
Các nguồn quỹ của gia tộc hiếu học, dòng họ hiếu học, cộng đồng khuyến học trên địa bàn huyện đã góp phần nâng số quỹ khuyến học toàn huyện Quảng Ninh lên trên 1,6 tỷ đồng. Thực hiện công tác khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập, 5 năm qua, các tổ chức khuyến học và UBND các xã, thị trấn, UBND huyện Quảng Ninh đã khen thưởng cho gần 62 nghìn lượt học sinh, giáo viên với số tiền 2,96 tỷ đồng; 1.396 lượt học sinh có hoàn cảnh khó khăn vươn lên học giỏi được nhận trên 600 triệu đồng học bổng khuyến học, tiếp sức đến trường.
Theo bao quang binh
