Thầy phong thủy nói về nhân tài đất An Xá

Do hai cuộc chiến tranh chống Pháp và chống Mỹ diễn ra ác liệt nên chưa thể làm lại ngôi nhà. Đến năm 1977, chính quyền và gia đình Đại tướng làm lại ngôi nhà với kiến trúc nhà vườn, 3 gian, 2 chái, 5 lồng, thượng chua, hạ gõ ngay trên chính mảnh đất của ngôi nhà cũ, nay là ngôi nhà lưu niệm. Đây cũng là ngôi nhà truyền thống của huyện Lệ Thủy. Vì bị đốt nên không còn di vật nào của ngôi nhà, nhưng sau khi làm lại ngôi nhà thì chúng tôi vào Huế mua lại những đồ vật và đặt đúng vị trí như ngày xưa có. Hiện ngôi nhà còn một cây khế hơn 100 năm tuổi sau nhà do cha mẹ Đại tướng trồng”.

Là người gọi Đại tướng bằng ông nội, nhưng từ nhỏ đã được người trong gia đình kể về cuộc đời, tuổi thơ của Đại tướng nên ông Hàm nhớ lại: “Đại tướng sinh ra trên chính mảnh đất này đến năm 13 tuổi thì vào học ở trường Quốc học Huế và từ đó đi hoạt động cách mạng. Tuổi thơ của Đại tướng cũng như các bạn cùng xóm. Nhưng Đại tướng rất ham đọc sách, học hỏi, và thường bày ra những trò chơi khác lạ, đặc biệt nhất là trò chơi đánh giặc giả.

Cha mẹ Đại tướng làm nông, ngoài ra cha Đại tướng còn dạy chữ nho cho con em và bốc thuốc nam giúp đỡ dân làng nữa. Đặc biệt, cha Đại tướng là người rất nghiêm khắc với các con nên đã rèn cho Đại tướng một tính cách tuân thủ rất cao”.

Kỷ niệm nhớ nhất của ông Hàm khi Đại tướng về thăm quê là lời căn dặn thế hệ con cháu phải sống không được ỉ lại, kể cả công thần, phải nói điều thật, phải cải chính ngay khi nghe điều xấu. Ông Hàm nhớ lại: “Dù ở cương vị nào các cháu cũng phải làm tròn trách nhiệm người con của quê hương. Cháu giữ gìn, chăm nom ngôi nhà lưu niệm sẽ có rất nhiều khách đến thăm và người ta cũng muốn tìm hiểu thông tin về gia đình, dòng họ mình nên những thông tin cháu cung cấp phải hết sức chính xác. Điều gì chưa biết thì không được trả lời và phải cố gắng tìm hiểu để trả lời được những điều ấy. Còn khách đến cung cấp những thông tin không đúng sự thật thì cháu phải có trách nhiệm cải chính… Dòng họ mình vốn có truyền thống yêu nước vì vậy mình phải cố gắng phát huy các truyền thống tốt đẹp của gia đình, dòng họ mà vươn lên chứ không được ỉ lại, kể cả công thần. Vui là bây giờ không có chuyện một người làm quan cả họ được nhờ”.

Nhớ về thời gian được Đại tướng Võ Nguyên Giáp đưa ra Hà Nội học – ông Võ Đại Hàm xúc động: “Năm 1954, Đại tướng đưa tôi ra Hà Nội đi học và ở nhà Đại tướng cho đến năm 1962, lúc đó mẹ Đại tướng còn sống. Trong những bữa cơm cùng gia đình, tôi được mẹ Đại tướng kể lại cho nghe chuyện lịch sử về gia đình, dòng họ nên bây giờ tôi mới biết đầy đủ về dòng họ mình và biết rõ về thời thơ ấu của Đại tướng. Tôi được biết là sau khi rời trường Quốc học Huế, Đại tướng về quê thành lập “Hội đọc sách kín” dưới gốc cây khế sau nhà và tại chùa An Xá để tuyên truyền cho hoạt động cách mạng”.

Nói về lịch sử vùng đất An Xá ngày nay, nơi sản sinh ra người con ưu tú của đất nước là Đại tướng Võ Nguyên Giáp – ông Võ Đại Hàm cho biết: “An Xá trước đây gọi là vùng đất Phong Lộc, vào đời nhà Mạc có đi xem thầy phong thủy phương Bắc thì được nói là vùng đất này sẽ có những người tài có thể soán ngôi nhà Mạc, nghe vậy nên chính quyền nhà Mạc phải cắt long mạch vùng Phong Lộc. Vậy là chính quyền nhà Mạc cho người đào một con hói (con kênh) từ sông Kiến Giang ra gần đến QL 1A, nên vùng đất Phong Lộc được chia làm 2, một bên là xã Lộc Thủy và một bên là xã Phong Thủy ngày nay.

Phía trước làng là sông Kiến Giang, sau làng là cánh đồng rộng mênh mông, ở giữa là khu dân cư trù phú. Phía cuối nguồn, sông Kiến Giang là phú hạc hải, đứng từ đất này nhìn lên phía Tây là đỉnh đầu mau cho nên người ta nói rằng vùng đất này là “nghiêng mực”, còn đầu mau là “ngòi bút” nên vùng đất này rất phát đạt. Vùng đất An Xá ngày nay có rất nhiều giáo sư, tiến sĩ quân sự. Thời phong kiến, nổi tiếng như tiến sĩ Dương Văn An thời nhà Mạc, Hoàng Hối Khanh là người khai khẩn ra vùng đất này và mộ thần hoàng Nguyễn Hữu Cảnh cũng an táng tại vùng đất này…”.

Theo đó, sông Kiến Giang là con sông bắt nguồn từ Lào, đặc biệt dưới đáy sông phun lên một nguồn nước nóng lên tới 1050C, chảy về hạ nguồn hợp với sông Long Đại tạo thành sông Nhật Lệ, đặc biệt sông Kiến Giang không có đê và chiều dài ngắn, độ dốc cao nên mùa lũ nước chảy rất mạnh. Ngày xưa không đi đường bộ mà giao thông chủ yếu bằng đường thủy.